patoloji-ders-notlari

Hipofiz Hastalıkları

Serdar Balcı

Davut’un Golyat’ı Öldürmesi (I.Samuel)

1.Sa.17: 4 Filist ordugahından Gatlı Golyat adında usta bir dövüşçüortaya çıktı. ** **Boyu ** **altı arşın bir karıştı*fe*.D Not 17:4 “Altı arşın bir karış”: ** **Yaklaşık 2.9 m .

1.Sa.17: 5 Başına tunç* miğfer takmış, pullu bir zırh kuşanmıştı. ** **Tunç zırhın ağırlığı __ beş bin şekeldi*ff*.D Not 17:5 “Beş bin şekel”: __ Yaklaşık 57.5 kg .

1.Sa.17: 6 Baldırları zırhlarla korunmuştu. Omuzları arasında tunç bir pala asılıydı.

1.Sa.17: 7 Mızrağının sapı dokumacı tezgahının sırığı gibiydi. ** **Mızrağındemir başının ağırlığı __ altı yüz şekeldi*fg*. Golyat’ın önüsıra kalkanını taşıyan bir adam yürüyordu.D Not 17:7 “Altı yüz şekel”: __ Yaklaşık 6.9 kg .

1.Sa.17: 8 Golyat durup İsrail ordusuna, “Neden savaş düzeni aldınız?” diye haykırdı, “Ben Filistli’yim, sizse Saul’un kölelerisiniz. Aranızdan karşıma çıkacak birini seçin.

1.Sa.17: 38 Sonra kendi giysilerini Davut’a verdi; başına tunç miğfer taktı, ona bir zırh giydirdi.

1.Sa.17: 39 Davut giysilerinin üzerine kılıcını kuşanıp yürümeye çalıştı. Çünkü bu giysilere alışık değildi. Saul’a, “Bunlarla yürüyemiyorum” dedi, “Çünkü alışık değilim.” Sonra giysileri üzerinden çıkardı.

1.Sa.17: 40 Değneğini alıp dereden beş çakıl taşı seçti. Bunları çoban dağarcığının cebine koyduktan sonra ** **sapanını alıp Filistli Golyat’a doğru ilerledi .

1.Sa.17: 48 Golyat saldırmak amacıyla Davut’a doğru ilerledi. Davut daonunla dövüşmek üzere hemen Filist cephesine doğru koştu.

1.Sa.17: 49 ** **Elini dağarcığına sokup bir taş çıkardı, sapanla fırlattı.Taş Filistli’nin alnına çarpıp saplandı. Filistli yüzükoyun yere düştü.

1.Sa.17: 50 Böylece Davut Filistli Golyat’ı sapan ve taşla yendi.Elinde kılıç olmaksızın onu yere serdi.

1.Sa.17: 51 Sonra koşup üzerine çıktı. Golyat’ın kılıcını tutupkınından çektiği gibi onu öldürdü ve başını kesti.Kahraman Golyat’ın öldüğünü gören Filistliler kaçtılar.

**Pierre Puget ‘David, vainqueur de Goliath’ **

*A History of Acromegaly * Pituitary 1999;2:7–28

Undoubtedly Goliath’s great size was due to ** **acromegaly ** **secondary to a pituitary macroadenoma. This pituitary adenoma was apparently large enough to induce ** **visual field deficits __ by its pressure on the optic chiasm, which made Goliath __ unable to follow the young David ** **as he circled him. The ** **stone entered Goliath’s cranial vault ** **through a ** **markedly thinned frontal bone , which resulted from enlargement of the frontal paranasal sinus, a frequent feature of acromegaly. The stone lodged in Goliath’s enlarged pituitary and caused a ** **pituitary hemorrhage , resulting in ** **transtentorial herniation and death .

**Radiology. 1990 Jul;176(1):288. **

Hipofiz (Pitüiter) Hastalıkları

Dr. Serdar BALCI

Hipofiz (Pitüiter) bezi

Adenohipofiz

Robbins Basic Pathology

Robbins Basic Pathology

Hipofiz hastalıkları

Hiperpitüitarizm

Pitüiter adenom patogenezi

Hipofiz adenomu patogenezi

Autopsy Pathology: A Manual and Atlas

Makroadenom>1 cm

Mikroadenom<1 cm

Robbins Basic Pathology

İyi sınırlı, yumuşak kıvamlı lezyon

Küçük tümörler, sella turcica sınırlı

İri tümörle optik kiazma ve komşu yapılara baskı uygular

Sella turcia ve clinoid proses erezyonu

Kavernöz ve sifenoid sinüslere uzanım

%30 olguda kapsülsüz, kemik, dura ve nadiren beyin invazyonu

Kanama ve nekroz büyük iri adenomlarda sık

Robbins Basic Pathology

Masif, nonfonksiyone adenom, sella turcicayı aşıp beyne bası uygulamış

Nonfonksiyone adenomlar tanı anında fonksiyone adenomlara kıyasla daha iri olurlar

Robbins Basic Pathology

Uniform poligonal hücreler, tabaka, kord veya papiller görünümde

Destekleyici konnektif doku ya da retikülin çok az

Yumuşak, jelatinöz kıvam

Nükleuslar uniform ya da pleomorfik

Mitotik aktivite genelde çok nadir

Sitoplazma asidofilik, bazofilik ya da kromofobik olabilir, ancak tümör boyunca homojendir

Robbins Basic Pathology

anterior hipofiz parankimi

Hücresel monomorfizm ve retikülin ağının olmamamsı ile hipofiz adenomu çevre nonneoplastik adenohipofiz dokusundan ayrılabilir

Hipofiz adenomu

Robbins Basic Pathology

Prolaktinom

En sık hiperfonksiyon gösteren adenom

Küçük mikroadenom, büyük kitle etkisi yapabilen adenomlara kadar değişken büyüklük

PRL immünohistokimyasal olarak gösterilebilir

Hiperprolaktinemi

Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease

Somatotrop (büyüme hormonu / growth hormone) adenomları

Kortikotrop (ACTH üreten) adenomlar

Gonadotrop (FSH ya da LH) adenomları

Tespiti zor

Hormonları düzensiz ve az salgılar

Hormonlar klinik sendroma yol açmazlar

Kitle etkisi

İmmünohistokimyasal oalrak ortak gonadotropin α-subunit, spesifik β-FSH ve β-LH subunits

FSH genelde daha baskın

Tirotrop (TSH) adenomları

Hipofiz adenomlarının %1’i

Hipertiroidizm

Nonfonksiyone adenomlar

Hipofiz karsinomları

Çok nadir

Lokal invazyon

Uzak metastaz

Hipopitüitarizm

Anterior lob parankiminin %75’inden fazlasında kayıp

Konjenital (çok nadir)

Nonfonksiyone hipofiz adenomu

Clinical manifestations of anterior pituitary hypofunction

POSTERIOR HIPOFIZ SENDROMLARI

Posterior Pituitary Syndromes

Antidiüretik hormon

HIPOTALAMIK SUPRASELLAR TÜMÖRLER

Kraniyofarenjiom

Autopsy Pathology: A Manual and Atlas

Kraniyofarenjiom

Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease

##

Hipofiz adenomuna yaklaşım

Dr. Serdar Balcı

Klinik bilgi

Ameliyat

Eğer hemen patolojiye gelecekse SF içeren tüpte gönderilebilir. (Otoliz, formolsüz diye not konan rapor sayısı)

Gazlı bezi unutun

Formaldehit

EM inceleme?

Hipofiz adenomu - Frozen

Mikroadenom – Frozen?

Adenohipofiz

Lobüler yapı

Coğrafi dağılım

Tükrük bezi benzeri bezler gibi taklitçiler

Ara lob???

Nörohipofiz

Suprasellar kitleler - Ddx

Pituisitom

Lenfositik/granülamatöz hipofizit

Lenfoma

Gangliositom/Gangliositoadenom

Germ hücreli tümörler

Granüler hücrrli tümör

Plazmasitom

Lenfoma

Paragangliom

Metastaz

##

Sellar kitleler

Kraniyofarengiom

Rathke kleft kisti

Teratom

Kordoma

Germinom

Pilositik astrositom

Lenfoma

İnflamasyon

Langerhans hücreli histiyositoz

Granüler hücreli tümör

Glezer et al, Rare Sellar Lesions, Endocrinol Metab Clin N Am 37 (2008) 195–211

##

**Postmortem prevalence of pituitary adenoma is 14.4% **

radiologic studies identify a lesion consistent with pituitary adenoma in 22.2% of the population

providing an overall estimated prevalence of 16.9%.

Adenom - Hiperplazi

Hipofiz adenomu

FFPE – H&E

Nükleus

Nükleol

Kromatin

Atipi?

Mitoz

Sitoplazma

Yapı

Papiller

Amiloid

Kalsifikasyon

Tedavi etkisi

Retikülin: Adenohipofiz, Hiperplazi, Adenom

Hormon belirteçleri

GH

GH – CK8

Prolaktin

Prolaktin – CK8

TSH

FSH

LH

ACTH

ACTH - mikroadenom

Retikülin ve ACTH IHK’sı gerekli

Yoğun granüllü

Bazofilik hücreler

PAS +

CAM 5.2, CK7, CK8

ACTH- Crooke değişiklik

ACTH- Crooke cell

ACTH Crooke değişiklik yok, adenom yok

ACTH – Crooke cell adenoma

Adenomatöz hücrelerin sitoplazmasında yoğun birikim

Nükleer pleomorfizm, iri hücre

DDX: gangliositom, metastaz

ACTH +

Yoğun halka şeklinde keratin birikimi

CAM 5.2 +

p53

Ki-67

Pit-1

ER-α

Mukozada ekilim?

Serum – IHK korelasyonu

Otopside inceleme

Stalk yüksekten kesilmeli

Sella kontrol edilmeli

Dorsum sella dan açılarak intakt çıkartılmaya çalışılmalı

Alıntı slaytlar

##

Adenohipofiz

Lateral kanat

Mukoid wedge

Hipofiz adenomu sınıflandırması

Cerrahi, radyoloji

Hormon aktif

Nonfonksiyone

Mikroadenom <1cm

Makroadenom >1cm

Büyüme Hormonu Adenomu

%10

%25-30

Gigantizm, akromegali

İnvaziv makroadenom

IGF-1

Yoğun granüllü GH adenomu

Yuvarlak, polihedral, asidofilik

Yaygın, kuvvetli sitoplazmik GH

Perinükleer CK8

Yarısında α-subünit pozitif

Pit-1 kuvvetli nükleer pozitif

EM sekretuvar granüller bol

Seyrek granüllü GH adenomu

PRL hücre adenomu

Amiloid depolanması, kalsifikasyon

Pitüiter taş

Seyrek granüllü laktotrop adenomu

Yoğun granüllü laktotrop adenomu

Nadir

Dopamin agonisti tedavisi etkisi

Atrofi

Hücre boyutunda küçülme

Sitoplazmada büzüşme

N/C oranında artma

İnterstisyel ve perivasküler fibrozis

TSH hücre adenomu

Nadir

İnvaziv

Solid, sinüzoidal patern

Stromal fibrozis, psammom cisimleri

Hücre sınırları belirsiz kromofob adenom

Nükleer pleomorfizm olabilir

PAS sitoplazmik granüller

Sitoplazma: α-subünit, β-TSH

Nükleer Pit-1

Plurihormonal ekspresyon izlenebilir

ACTH hücre adenomu

Diffüz, sinüzoidal

Bazofilik, amfofilik, monomorfik, yuvarlak

Kuvvetli PAS pozitif

Crooke hyalen değişim

Pleomorfizm

Mitoz nadir

ACTH, β-LPH ve/veya β-endorfin

Cushing hastalığı (pitüiter ACTH fazlalığı)

Nelson zemininde gelişen

Crooke cell adenoma

Sessiz kortikotrop adenomlar

Cushing hastalığı (pitüiter ACTH fazlalığı)

Gonadotrop hücre adenomu

Nadir?

Fonksiyonel olanlar erkeklerde daha sık

Sessiz adenomlarda IHK ile tanı konur

Makroadenom

Supra, parasellar

Sinüzoid, psödorozet

Kanama, nekroz olabilir

PAS negatif, onkositik olabilir

α-subünit, β-FSH (daha sık), β-LH pozitif

Plurihormonal Adenomlar

Null Hücre Adenomu

%20, giderek düşüyor

Suprasellar, parasellar invazyon

Kavitasyon, kanama

Yuvarlak, poligonal, kromofob

Diffüz, papiller

Pleomorfizm, mitoz nadir

İnvaziv

Kemik

Kavernöz sinüs

Nazofarenks

Dura

Atipik adenom

Hipofiz karsinomu

Cadillac approach

Acta Neuropathol (2006) 111: 68–70

##

Hipofiz adenomu

dialar